Uygur yazar ve ekonomist İlham Tohti, Almanya merkezli Weimar İnsan Hakları Ödülü’ne layık görüldü. 2014 yılında Çin’de ömür boyu hapis cezasına çarptırılan İlham Tohti’ye birçok uluslararası insan hakları örgütü, projelerinde geniş yer ayırıyor.
Uluslararası Af Örgütü, kızı Cevher İlham (soyadı baba isminden alınır) ile yürüttüğü birçok proje ile İlham Tohti’ye olan desteğini göstermişti. Ayrıca PEN ve Martin Ennals gibi insan hakları örgütlerinden ödüller alan Tohti, Uygurların uluslararası alanda sembol ismi olmaya devam ediyor.
İlham Tohti 2009 yılında Ürümçi’de yaşanan 5 Temmuz katliamlarını dünyaya duyurmak için uyghurbiz.net adıyla bir site kurmuş ve Han Çinlileri ile Uygurlar arasındaki problemleri akademik açıdan ele almıştı. Pekin’deki bir üniversitede daha sonraları bu konuda birçok konferans veren Tohti, ayrılıkçı değil barışçı olduğunu söyleyerek, isteklerini Çin Anayasası’nın yürütmeye konulmayan maddeleri üzerinden ifade etmişti.
Tohti’nin seslendirdiği anadilde eğitim, özerk bölgede yerel halka siyasi-ekonomik öncelik tanınması gibi halihazırda Çin Anayasası’nda bulunan talepler, Çin Hükümeti tarafından sert bir tepkiyle karşılandı. Ürümçi olaylarından üç gün sonra tutuklanan İlham Tohti uluslararası insan hakları örgütlerinin ve Obama yönetiminin baskısı sonrasında 23 Ağustos’ta serbest bırakıldıysa da 2014 yılında tekrar tutuklanarak ömür boyu hapse mahkum edildi.
Weimar İnsan Hakları Ödülü için yapılan açıklamada şu sözler dile getirildi: “Pekin Milletler Merkezi Üniversitesi’nin ünlü ekonomi ve sosyal bilimler profesörü olan İlham Tohti, Uygurların yaşadığı toplumsal ve ekonomik çıkmazları yılmaz bir şekilde topluma anlatmaya çalışan biri oldu. O, her zaman Uygurlar ile Han Çinlilerinin bir arada barış halinde yaşayabileceklerinin savunucusuydu. Ekim 2014’te bu etnik köprüleri kuran adam Çin tarafından ömür boyu hapis cezasına tabi tutuldu. İlham Tohti’ye verilen bu acımasız ceza, Çin Hükümeti’ni bölgede barışçıl bir çözüm istemediği konusunda zan altında bırakmaktadır. Şehir konseyi (Weimar) onun barışçıl mücadelesini asla unutmayacak ve onun özgürlüğü için mücadele verecektir.”
Leave a Comment